Galaktyki nie są stałym skupiskami gwiazd. Mogą ewoluować i to bardzo gwałtownie. To właśnie dzieje się ze zgrupowaniem gwiazd w gwiazdozbiorze Warkocza Bereniki. Naukowcy odkryli, że tamtejsza galaktyka oznaczona jako NGC 4283 przechodzi burzliwe i niezwykłe przemiany.
Jak szybko z galaktyki ucieka materia?
Astronomowie korzystający z Bardzo Dużego Teleskopu (Very Large Telescope – VLT) w Chile ustalili, że ze środku NGC 4283 wystrzeliwuje potężna kosmiczna fontanna. Czyli strumień materii wyrzucany daleko w przestrzeń międzygalaktyczną. Ma aż 20 tys. lat świetlnych długości.
Prędkość tego gazowego dżeta urywa głowę. Wynosi ona ponad milion kilometrów na godzinę. Jak policzył portal space.com, to 450 razy szybciej niż maksymalna prędkość myśliwca F-16.
Co wchodzi w skład kosmicznej fontanny?
Z czego składa się potężny kosmiczny strumień? By odpowiedzieć na to pytanie, naukowcy skorzystali ze spektrografu MUSE, instrumentu wchodzącego w skład VLT. Odkryli, że fontanna wyrzuca w kosmos ogromne ilości wodoru, ale także ciężkich pierwiastków. – Wykryliśmy tlen, azot, siarkę i wiele innych – mówi dr Adam Watts z The University of Western Australia. Watts jest głównym autorem pracy, która ukazała się w czasopiśmie „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”.
Tego materiału trafiającego do ośrodka międzygwiazdowego i przestrzeni międzygalaktycznej jest w przypadku galaktyki NGC 4283 bardzo dużo. Fontanna wyrzuca materię o masie odpowiadającej 50 mln Słońc. O jej fizyce i właściwościach nie wiadomo dużo więcej. Tego rodzaju wyrzuty materii są bowiem bardzo trudne do wykrycia.
Materiał do tworzenia się nowych światów
Jednak uznaje się je za bardzo ważne. To właśnie one stanowią swoiste ziarna, z których początek biorą kolejne generacje gwiazd, planet i księżyców. Odbywa się to jednak kosztem macierzystej galaktyki. Źródłem fontanny są bowiem potężne gwiezdne eksplozje w NGC 4283. Supernowe wyrzucają w kosmos ogromne ilości gazów i pyłów, stopniowo pozbawiając galaktykę materiału. Z czasem może to zatrzymać tamtejsze procesy gwiazdotwórcze.
Na zdjęciu udostępnionym przez badaczy widać jasne czerwone włókna wychodzące z centralnej części galaktyki. To właśnie są fontanny materii odkryte dzięki VLT/MUSE.
Gdzie znajduje się galaktyka z fontanną?
Galaktykę NGC 4283 dzieli od Ziemi 62 mln lat świetlnych. Wchodzi ona w skład Gromady w Pannie – potężnego zgrupowania aż 2 tysięcy galaktyk, znajdującego się w gwiazdozbiorach Panny i Warkocza Bereniki. Rozciąga się ono aż na 15 mln lat świetlnych.
Sama galaktyka NGC 4283 należy do najpopularniejszego rodzaju galaktyk – galaktyk spiralnych. To oznacza, że składa się z jądra, od którego odchodzą zawijające się ramiona. Droga Mleczna to jej podtyp – galaktyka spiralna z poprzeczką. Z kolei NGC 4283 to galaktyka spiralna typu Sa: czyli mająca duże jądro i słabo rozwinięte ramiona. Została odkryta w XIX wieku.
Źródła:
